Parkom prirode upravlja JP „Srbijašume“ preko RJ „Park prirode Stara planina“, odnosno šumskih gazdinstava „Timočke šume“ - Boljevac i „Pirot“ - Pirot.

Park prirode „Stara planina” čine delovi teritorije grada Zaječara i opština Knjaževac, Pirot i Dimitrovgrad, a ukupne površine 114.332 ha, od čega je 61.395 ha u državnoj svojini i 52.937 ha u privatnoj i drugim oblicima svojine.

Stara planina proglašena je za Park prirode (1997. godine) kao područje izuzetno vredno sa stanovišta raznovrsnosti biljnog i životinjskog sveta i njihovih zajednica, te geomorfoloških, geoloških, hidroloških i hidrogeoloških osobenosti i pojava, u kojem je prisutan tradicionalni oblik života i kulturnih dobara.

Park prirode „Stara planina” je stavljen se pod zaštitu da bi se, u interesu nauke, obrazovanja i unapređenja kulture i održivog privrednog i demografskog razvoja, očuvali: izuzetna raznovrsnost divljeg biljnog i životinjskog sveta, koju čini 1.200 vrsta i podvrsta viših biljaka, među kojima je 115 endemičnih vrsta, 40 vrsta koje predstavljaju prirodne retkosti Srbije, 50 vrsta koje se nalaze na spisku ugrožene evropske flore (među kojima su neke koje su svrstane u kategoriju kritično ugroženih, kao što su mužica, prečica, bor krivulj, rosulja i druge), 52 šumske, žbunaste i zeljaste biljne zajednice, 150 vrsta gnezdarica među 200 vrsta ptica koje uglavnom prestavljaju prirodne retkosti Srbije (među kojima su i posebno značajne retke i ugrožene vrste, kao što su riđi mišar, suri orao, stepski soko, sivi soko, veliki tetreb, prdavac, planinski žalar, ušata ševa, žutokljuna galica, mala muharica, drozd kamenjar i druge), 30 vrsta sisara (među kojima je 20 vrsta koje predstavljaju prirodne retkosti ili su ugrožene vrste, kao što su snežna i riđa voluharica, tekunica, ris, medved, slepo kuče, veliki sivi puh, puh lešnikar i druge), 6 vrsta vodozemaca, 12 vrsta gmizavaca (među kojima je i retka vrsta živorodnog guštera), 26 vrsta riba, veliki broj mahovina, lišajeva, gljiva i insekata, čiji broj nije konačno utvrđen, autohtone rase i sorte domaćih životinja i biljnih kultura; mesta koja izražavaju izuzetnu geološku raznovrsnost područja, kao što su određeni oblici reljefa, posebne pojave površinskih i podzemnih voda i formacije stena koje su strukturno, paleontološki, stratigrafski i mineraloški značajne; lepota i raznolikost predela; kulturne vrednosti koje su predstavljene srednjovekovnim manastirima i drugim nepokretnim kulturnim dobrima.

Geološka građa Stare planine ukazuje na to da su se dejstvom endogenih i egzogenih sila zbivali različiti morfološki procesi, prvenstveno fluvijalne i kraške erozije koji su doveli do formiranja genetski raznovrsnih reljefnih obeležja. Kao objekti geomorfoloških nasleđa izdvajaju se: Dolina potoka Bigar, lokalitet Babin zub gde se nalazi najveća grupa zubova i ostenjaka u krupnozrnim kvarsevitim peščarima, uklješteni meandri Temštice u klisuri dubokoj 160-260 m sa brojnim skulpturama ostenjaka u crvenim peščarima i klisura Vladikine ploče, reke Visočice, između Rsovaca i Pakleštice, sa istoimenim pećinskim sistemom.

Spomeničko nasleđe Stare planine, kao odraz duhovnosti i tragova življenja stanovništva, ogleda se u prisustvu tragova praistorijskih, antičkih i rimskih ostataka; kasnosrednjevekovnim manastirskim celinama (sa arhitekturom, slikarstvom i neposrednim okruženjem jedinstvenim za šire područje); mnogobrojnosti pojedinačnih sakralnih objekata (podignutih većinom krajem XIX i početkom XX veka, na temeljima starijih svetilišta); mnogobrojnim etnoobjektima: kuće, plevnje, ambari i dr sa karakterističnim arhitektonskim sklopom za ovo područje, koji datiraju s kraja XIX i početka XX veka.